Termin makiawelizmu pochodzi od nazwiska Niccolo Machiavellego - filozofa, który jest autorem teorii osobowości makiawelicznej, cechującej osoby chłodne emocjonalnie i nastawione na wykorzystywanie innych. Skąd bierze się makiawelizm, jak dokładnie zachowuje się osoba o takich cechach osobowości oraz jak radzić sobie współcześnie z makiawelizmem?
Czym jest makiawelizm?
W psychologii makiawelizm obejmuje zespól cech osobowości, obejmujących negatywny wzorzec postępowania oparty na egoizmie i braku empatii. Warto dowiedzieć się, skąd bierze się takie zachowanie, jak rozpoznać osobę z tymi cechami charakteru oraz przekonać się czy w my jesteśmy ich posiadaczami.
Osobowość makiaweliczna
Osoby z osobowością makiaweliczną:
- mają negatywny pogląd na innych ludzi, uważają, że tacy są słabi, niegodni zaufania, że mają złe intencje;
- mimo takich poglądów na naturę ludzką posuwają się do manipulowania innymi, są egoistami i brakuje im empatii;
- znają normy i zasady moralne, ale przestrzegają ich jedynie, gdy jest to im "na rękę";
- cechuje je chłód emocjonalny, mają ogromne trudności z okazywaniem emocji pozytywnych, angażowaniem się w relację;
- są egocentrykami - uważają, że należy im się to, co najlepsze;
- doskonale planują, są mistrzami w obmyślaniu strategii, niestety, zwykle są to strategie manipulowania i wykorzystywania innych;
- są dobrymi obserwatorami, z łatwością wyszukują słabe punkty u innych ludzi;
- nie potrafią zaufać innym ludziom, mają trudności we wchodzeniu w związki interpersonalne, zwłaszcza związki romantyczne;
- są charyzmatyczne, potrafią zainteresować sobą innych, w ich oczach jawią się jako ludzie interesujący, czarujący i - o dziwo - skromni;
- są ambitne i zorientowane na cel;
- bywają mściwe i złośliwe w kontaktach z innymi;
- lubią ryzyko i rywalizację, pod warunkiem, że wygrywają: źle znoszą porażki i krytykę;
- bywają porywczy, impulsywni, działają pod wpływem chwili;
- bywają agresywni, mogą stosować zarówno agresję słowną, jak i fizyczną;
- bywają narcyzami;
- cechować ich może nadmierna pewność siebie oraz wygórowane poczucie własnej wartości.
Osoby o makiawelicznych cechach osobowości to więc ludzie zimni, pozbawieni empatii, egoistycznie nastawieni do innych ludzi, ale wykorzystujący swój urok osobisty i inteligencję do manipulowania i osiągania własnych celów.
Skąd bierze się makiawelizm?
Czy rodzimy się z cechami typowymi dla osobowości makiawelicznej? Eksperci uważają, że możemy dziedziczyć pewne predyspozycje, ale o wiele większe znaczenie mają w tym wypadku czynniki środowiskowe, czyli związane z wychowaniem. Makiawelizm może mieć swoje początki w metodach wychowawczych, które nie sprzyjają rozwojowi empatii. Takie cechy charakteru mogą pojawić się u dziecka, którego rodzice byli chłodni emocjonalnie, surowi, nie poświęcali dziecku czasu, a mieli wobec nieco wygórowane wymagania. Makiaweliczne cechy charakteru mogą pojawić się także u osób, które w domu rodzinnym doświadczyły przemocy, zarówno fizycznej, jak i psychicznej lub pochodzą z domów alkoholowych czy wychowały się w domu dziecka. Zwykle są to ludzie, którzy nauczeni są tego, że muszą sobie radzić sami i wykorzystywać wszelkie metody - również te oparte na manipulacji - aby dążyć do celu. Pewne makiaweliczne cechy może mieć także człowiek, który doświadczył traumy osobistej, np. został napadnięty, zgwałcony lub porzucony przez partnera po wielu latach związku.
Makiawelizm a aleksytymia
Cechujący makiawelistów chłód emocjonalny oraz trudność w nazywaniu emocji swoich i innych może przywodzić na myśl aleksytymię, czyli całkowita niezdolność do rozumienia, nazywania oraz rozpoznawania emocji, zarówno własnych, jak i cudzych. W przypadku makiawelistów nie możemy mówić o aleksytymii. Oni bowiem potrafią emocje nazywać i rozpoznawać - mogą mieć z tym trudności, ale mają zdolność czynienia tego, zwykle w takim zakresie, aby sprawnie i efektywnie manipulować innymi.
Osobowość makiaweliczna - czy trzeba ją leczyć?
Jeśli zauważasz u siebie makiaweliczne cechy osobowości, możesz wiele zrobić, aby je w sobie zwalczać. Kluczem do sukcesu może być:
- trening rozpoznawania i nazywania emocji swoich i innych,
- doskonalenie empatii,
- świadomość swoich zalet i wad,
- doskonalenie kompetencji społecznych itp.
Czy osobowość makiaweliczna wymaga leczenia? Jeśli cechy wymienione wyżej są bardzo nasilone i sprawiają, że osoba je posiadająca ma duże trudności w funkcjonowaniu społecznym, możliwe jest podjęcie terapii. Nie jest to jednak kwestia łatwa, ponieważ osoby z osobowością makiaweliczną nie widzą potrzeby zmiany obecnego stanu rzeczy - makiaweliści winy upatrują nie w sobie, a w innych ludziach. Jeśli jednak uda się nakłonić ich do terapii, najlepsze skutki daje zastosowanie terapii w nurcie behawioralno-poznawczym. Opiera się ona na zmianie negatywnych myśli i przekonań, tj. zmianie sposobu myślenia o sobie, innych ludziach, stymulowanie empatii oraz pracę na emocjach. Takie spotkania mogą mieć formę zarówno terapii indywidualnej, jak i grupowej.
Komentarze